Interregionale mobiliteit: Het aantal Brusselaars dat pendelt richting de Vlaamse rand is tussen 2014 en 2020 sterk toegenomen.
In de studie “‘Interregionale arbeidsmobiliteit voor Brusselse werkzoekenden in de Vlaamse rand rond Brussel” maken we gebruik van administratieve RSZ-gegevens, waarbij pendelstromen vanuit Brussel richting Vlaanderen in kaart worden gebracht gebaseerd op de volledige populatie van loontrekkenden. In tegenstelling tot survey-onderzoek, zijn deze cijfers grootschalig, volledig en accuraat. Ze dienen dan ook bij uitstek om de dynamiek van de arbeidsmarkt en fenomenen zoals de inter- en intraregionale mobiliteit in ons land te onderzoeken.
Deze studie werd gemaakt in samenwerking met IDEA Consult, in opdracht van VDAB & Actiris. De Vlaamse arbeidsmarkt wordt met haar werkloosheidsgraad van slechts 3,6% en een werkzaamheidsgraad van 75,3% in 2021 (Steunpunt Werk, 2022) al enige tijd gekenmerkt door hoge krapte. Het Brussels Gewest kan met haar (hogere) werkloosheidgraad van 12,3% als extra arbeidsmarktpotentieel gezien worden om zo deze arbeidsmarktkrapte in Vlaanderen te verlichten. Interregionale mobiliteit tussen Brussel en Vlaanderen is binnen het werkgelegenheidsbeleid dan ook een belangrijke doelstelling van de Brusselse en Vlaamse Regering.
In deze studie worden niet enkel de pendelstromen vanuit Brussel richting Vlaanderen (en specifiek richting de Vlaamse rand) gedetailleerd in beeld gebracht, ook werd er nagegaan welke regio’s in Brussel en de Vlaamse rand een goede bereikbaarheid bieden vanuit Brussel. Ook de drempels die werkgevers ervaren bij het aanwerven van Brusselaars of de acties die zij al dan niet ondernemen om de Brusselaars tewerk te kunnen stellen, komen uitgebreid aan bod.
Hieronder kan je alvast enkele belangrijke bevindingen lezen uit de studie:
- Ongeveer 15,6% van de loontrekkende Brusselaars heeft een job in Vlaanderen in 2020. Dit is een sterke stijging in vergelijking met 2014, toen 13,7% onder hen werkte in Vlaanderen. Tussen Q2 2014 en Q2 2020 nam de pendelstroom vanuit het Brussels Gewest bovendien richting elk van de Vlaamse provincies toe, en voornamelijk richting de rand rond Brussel. In 2014-2015 werden 13,0% van de loontrekkende jobs in het arrondissement Halle-Vilvoorde ingevuld door Brusselaars. Dit stijgt tot 15,0% in 2020-2021.
- Vele Brusselaars zijn tewerkgesteld in het noordoosten in de gemeentes Zaventem, Machelen en Vilvoorde. Dit zijn gemeentes met grote bedrijventerreinen zoals Brussels Airport en bedrijvenzone Cargo. Hiermee vullen ze 15% of meer van alle loontrekkende jobs in deze gemeentes in. Ook in de gemeentes in de westrand rond Brussel liggen enkele grote bedrijventerreinen die Brusselaars tewerkstellen, zoals Asse, Dilbeek, Halle en Sint-Pieters-Leeuw waar ze eveneens 15% of meer van alle loontrekkende jobs invullen.
- De pendelstromen hangen sterk samen met de pendeltijd tussen Brusselse gemeenten en de Vlaamse Rand. Zo bieden de gemeentes Brussel, Schaarbeek, Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek & Elsene een zeer goede bereikbaarheid naar de rand van Brussel. Bovendien pendelen er al veel Brusselaars vanuit deze gemeentes naar de rand én bevatten deze gemeentes ook een grote pool aan Brusselse werkzoekenden. In de rand zijn de gemeentes Leuven, Mechelen, Aalst, Zaventem (Brussels Airport), Halle, Vilvoorde, Machelen, Asse en Dilbeek goed bereikbaar vanuit Brussel en hebben een grote arbeidsvraag. Bijgevolg bieden bovengenoemde gemeentes potentieel om de pendelstroom richting de rand uit te breiden.
We merken ten slotte nog op dat deze studie een vervolgstudie vormt op het VIONA-onderzoek ‘Interregionale tewerkstellingszones op basis van een vraag- en aanbodanalyse’, met als resultaat 3 regio's in Vlaanderen met concrete mogelijkheden voor meer interregionale mobiliteit voor bepaalde sectoren en beroepen (in opdracht van het Departement Werk en Sociale Economie). Hierin worden ook de pendelstromen vanuit Wallonië naar Vlaanderen bekeken. Ook deze nemen toe: in 2019-2020 pendelden 56 371 Walen richting Vlaanderen. Dit is hoger dan in het begin van de meting (2014-2015), toen 41 682 Waalse loontrekkenden hun weg vonden naar Vlaanderen. In relatieve termen blijft deze toename echter wel beperkt: in 2014-2015 pendelden 4,7% van de Waalse loontrekkende bevolking richting Vlaanderen, in 2019-2020 is dit gestegen tot 4,9%.