Van dieptepunt in de arbeidsmarktdynamiek naar ongezien herstel in het tweede coronajaar
In het najaar van 2021 kent de Belgische arbeidsmarkt een sterke heropleving. Deze nieuwe Dynam-Reg Release bekijkt hoe de arbeidsmarktdynamiek geëvolueerd is tijdens het tweede coronajaar (2020-2021) ten opzichte van de periode van het eerste coronajaar (2019-2020). Anderzijds wordt ook de vergelijking gemaakt met de periode voor corona (2018-2019). De peildatum is steeds de jaar-op-jaar periode per 30 december van elk jaar.
Tijdens het eerste coronajaar (eind 2019-eind 2020) moesten tal van handelszaken de deuren sluiten en viel het sociale leven stil. Ondernemingen reageerden door hun aanwervingen terug te schroeven; de impact op de uitstroom bleef beperkt dankzij het systeem van tijdelijke werkloosheid. Gedurende de periode 2020-2021 was corona nog steeds prominent aanwezig (de vierde coronagolf trof het land), maar zagen we evenzeer een periode die gekenmerkt werd door een sterke vaccinatiecampagne en versoepelingen van tal van coronamaatregelen. In de periode 2020-2021 zien we dat de negatieve netto-evolutie van 2019-2020 omslaat in een ongeziene groei van 91 571 jobs. Het herstel laat zich ook voelen bij de instroomcijfers: deze liggen zo’n 19% hoger ten opzichte van voorgaande periode (2019-2020) en liggen met zo’n 2% hoger dan het pre-coronaniveau van 2018-2019. De drie gewesten volgen deze trend, zij het met lichte verschillen. De omvang van de herstelbewegingen is het grootst in het Waals Gewest. We zien dat de aanwervingen in het Waals Gewest minder sterk onder druk stonden tijdens het eerste coronajaar 2019-2020 én dat deze – volgens onze schatting - eveneens het sterkste herstel kennen één jaar nadien (2020-2021). In het Waals Gewest overstijgen de aanwervingen in 2020-2021 dan ook het pre-coronaniveau met 6%. De aanwervingen in het Vlaams Gewest liggen eveneens zo’n 1% boven het pre-coronaniveau. Dit is echter niet het geval in het Brussels Gewest, waar de aanwervingen nog zo’n 2% onder het pre-coronaniveau liggen in 2020-2021.
Deze globale cijfers verbergen vaak grote sectorale verschillen. Dit geldt des te meer voor de situatie tijdens Covid-19, waarbij niet alle sectoren op een even harde manier werden getroffen. In 2020-2021 zien we sterke tekenen van herstel in alle sectoren. Zo kennen de aanwervingen in de horeca een verdubbeling, van 25 715 tot 52 196 werknemers. Het pre-coronaniveau wordt wel nog niet bereikt; het ligt nl. nog zo’n 8% te laag. Bovendien stromen ook veel minder werknemers uit uit de horeca in 2020-2021 in vergelijking met het eerste coronajaar (nl. zo’n 27 934 of 46,4% minder exits).
De turbulentie in in- en uitstroombewegingen op de arbeidsmarkt treft niet alle werknemers in gelijke mate. We observeren een positieve evolutie bij jongeren eind 2021: de intredegraad stijgt sterk (en dit voornamelijk bij de 15-21-jarigen). Nog nooit traden zo veel jongeren toe tot de arbeidsmarkt. Zij vinden voornamelijk een eerste job in de horeca en de overige dienstensectoren. Bovendien verlaten ouderen (en voornamelijk de 65-plussers) in 2020-2021 minder vaak de arbeidsmarkt in vergelijking met het eerste coronajaar én in vergelijking met pre-corona. Het toegenomen aanbod van de flexi-jobs kan hierbij een rol spelen.
De optimistische vooruitzichten en het minder onzekere klimaat in 2020-2021 gaven werknemers opnieuw het vertrouwen om van job te veranderen en deed de churninggraad – een indicator van jobrotatie binnen het bestaande jobaanbod - toenemen. Wel bevindt deze churninggraad zich eind 2021 nog niet op het pre-coronapeil van 2018-2019. Hoewel de churninggraad nog niet zijn pre-coronaniveau heeft bereikt in 2020-2021, zien we een toename van de werk-naar-werk transities die wel het pre-coronaniveau overschrijdt. Bovendien zien we dat in vergelijking met pre-corona nog steeds iets meer medewerkers binnen de horeca na uitstroom overstappen naar een andere sector (o.a. de commerciële dienstensectoren (retail) en de industrie) in 2020-2021. Ten slotte vinden ook de werkzoekenden en inactieven beter aansluiting met de arbeidsmarkt in 2020-2021.
